• Hypertension and Pregnancy ကိုယ္ဝန္နဲ႔ ေသြးတိုး
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္လို႔ ေသြးတိုးတယ္ဆိုတာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ ေနာက္ပိုင္းမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေဆးကုသမႈ မလုပ္ရင္ ဆိုးဝါးတာေတြ ဆက္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ဥပမာ Preeclampsia (PET ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေသြးဆိပ္တက္ျခင္း (တကယ္တန္း တက္တာ မျဖစ္မီအဆင့္) ကေန မိခင္ေရာ ကေလးပါ ဆိုးဝါးတာေတြျဖစ္ေလာေစႏိုင္တယ္။ ဒီလိုျဖစ္သူေတြ ကေလးေမြးျပီး ျပန္ေကာင္းပါတယ္။

• Hypertension and Medicine ေဆးဝါးေတြနဲ႔ ေသြးတိုး
Cold and flu medicines အေအးမိေဆးေတြထဲမွာ Decongestants အမ်ိဳးအစားေဆးေတြ ပါေနတယ္။ ဒီေဆးက ေသြးတက္ေစႏိုင္တယ္။ တျခားေဆးေတြကေတာ့ NSAID အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြ၊ Steroids (စတီရြိဳက္) ေဆး။ Diet pills ပိန္ေဆး၊ Birth control pills ကိုယ္ဝန္တားေဆး နဲ႔ Antidepressants စိတ္က်ေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။

• White Coat' Hypertension (ေကာ္လာျဖဴ) ေသြးတိုး
အလုပ္လုပ္တဲ့ေနရာ၊ ရံုးေတြမွာ ေသြးခ်ိန္တိုင္းရင္ အိမ္မွာေနရင္း တိုင္းတာထက္ တက္ေနတတ္တယ္။ လူနာေတြလဲ ေဆးခန္းလာဘူးကာစ၊ ေဆးခန္းသစ္လာစ၊ ဆရာဝန္-ဆရာမ အသစ္နဲ႔ စစ္ကာစ အခ်ိန္ေတြမွာ ေသြးခ်ိန္ နည္းနည္း ပိုတက္ေနတတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိမ္မွာ ေအးေအးေဆးေဆး တိုင္းတာတာက ပိုေသျခာတဲ့ဂဏန္းကို ရေစႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ လူတိုင္းက အိမ္မွာခ်ည္း အျမဲေနၾကတာ မဟုတ္ပါ။ အျပင္ေနရလို႔ ေသြးခ်ိန္တက္တာလဲ သူ႔ေသြးခ်ိန္ဘဲျဖစ္တယ္။

• Hypertension and Children ကေလးနဲ႔ ေသြးတိုး
ေသြးတိုးဟာ လူၾကီးေရာဂါ မွန္တယ္။ ကေလးေတြလဲ မျဖစ္ဘူး မေျပာႏိုင္ပါ။ ကေလး ဝေနမယ္၊ မိဘေတြမွာ ေသြးတိုး ရွိေနမယ္ဆိုရင္ ကေလးလဲ တက္ေနႏိုင္တယ္။ ကေလးရဲ႕ အသက္၊ အရပ္၊ က်ား-မ မတူရင္ ေသြးခ်ိန္မတူဘူး။

• Treatment ေသြးတိုးကို ဘယ္လိုကုသလဲ
အစားအေသာက္ ေရြးစားတာေၾကာင့္ ေသြတိုးက်ေစတယ္။ DASH ဆိုတာ Dietary Approaches to Stop Hypertension ကို အတိုေကာက္ ေရးထားတာပါ။ Fruits အသီးေတြ၊ Vegetables ဟင္းသီး-ဟင္းရြက္ေတြ၊ Whole-grain foods ျဖဴေနေအာင္ခြ်တ္မထားတဲ့အဆံေတြ၊ Low-fat dairy အဆီလြတ္ႏို႔၊ Fish ငါး၊ Poultry ၾကက္သား၊ Nuts အေစ့အဆံေတြကို စားခိုင္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။ Red meat အမဲသား-ဆိတ္သား၊ Saturated fats အဆီ၊ Sweets အခ်ိဳေတြ ေလွ်ာ့စားေစတယ္။ Sodium (ဆိုဒီယမ္) နည္းေလ ေကာင္းေလျဖစ္တယ္။

• Exercise ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္း
ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာ ေသြးတိုးအတြက္လဲ သက္သာေစတယ္။ ၇ ရက္တပါတ္မွာ မျပင္းထံတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္း မိနစ္ ၁၅ဝ လုပ္သင့္တယ္။ Gardening ဥယ်ာဥ္လုပ္တာ၊ Walking briskly လမ္းတိုေလွ်ာက္တာ၊ Bicycling စက္ဘီးစီးတာ၊ Aerobic exercise (ေအရိုးဘစ္) လုပ္တာေတြလဲ ပါတယ္။ Muscle-strengthening activities ၾကြက္သား ဆန္႔တန္းတာကိုလဲ တပါတ္မွာ ၂ ခါလုပ္သင့္တယ္။

• Diuretics ဆီးသြားေစတဲ့ေဆး
သတိေပးခ်င္တာက ဆီးေဆးဆိုတာ မတူတဲ့ ၂ မ်ိဳး မေရာေစခ်င္ဘူး။ ဆီးကို အတင္းသြးခိုင္းတဲ့ေဆး နဲ႔ ဆီးေအာင့္လို႔ ေသာက္ရတာ မတူပါ။ ေသြးတိုးမွာ ဆီးကို တမင္တကာ သြားေစေအာင္ လုပ္ရတယ္။ ေသြးက်တာျမန္လို႔ ပဌမတန္းစားေဆး အေနနဲ႔ သံုးေလ့ရွိတယ္။ ဆီးသြားရင္ ကိုယ္ထဲကေန ေရေရာ၊ ဆားေရာထြက္ကုန္ေစတယ္။ သတိထားစရာက တခ်ိဳ႕ ဆီးေဆးေတြက Potassium နည္းေစႏိုင္လို႔ ၾကြက္သားနာတာ၊ အားယုတ္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ဆီးေဆးက ဆီးခ်ိဳ တက္ေစတတ္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ Erectile dysfunction ေယာက္်ား လိင္အေရး နည္းေစႏိုင္တယ္။

• Beta-blockers (ဘီတာ-ဘေလာ့ကာ) ေဆး
ဒီေဆးမ်ိဳးက ႏွလံုးခုန္တာေႏွးေစတယ္။ တျခားႏွလံုးေရာဂါအတြက္လဲ သံုးတယ္။ ဥပမာ Arrhythmia ေရာဂါ။ ဒီေဆးမ်ိဳးက Insomnia အိပ္မေပ်ာ္တာ၊ Dizziness ေခါင္းမူးတာ၊ Fatigue အားယုတ္တာ၊ Cold hands and feet ေျခ-လက္ ေအးစက္တာ နဲ႔ Erectile dysfunction ေယာက္်ား လိင္အားနည္းတာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။

• ACE Inhibitors (ေအ-ဟီ-အီး အင္န္ဟဘစ္တာ) ေဆး
ေသြးေၾကာေတြကို က်ံဳ႕ေစ-က်ဥ္းေစတဲ့ ကိုယ္ကေနထြက္တဲ့ Angiotensin II ဓါတ္ကို ဆန္႔က်င္တယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳးက Dry cough ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုးတာ၊ Skin rash အေရျပားအနီစက္ထြက္တာ၊ Dizziness ေခါင္းမူးတာ၊ Potassium (ပိုတက္ဆီယမ္) မ်ားတာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ မေပးသင့္ဘူး။

• ARBs (ေအ-အာရ္-ဘီ) ေဆး
ဒီေဆးမ်ိဳးက ေသြးေၾကာေတြကို က်ံဳ႕ေစ-က်ဥ္းေစတဲ့ Angiotensin II ဓါတ္ကို ကိုယ္ကေနထြက္တာကို နည္းေစတယ္။ ေဆးသတၲိျပဘို႔ အခ်ိန္ေစာင့္ရတယ္။ Dizziness ေခါင္းမူးတာ၊ Muscle cramps ၾကြက္သားနာတာ၊ Insomnia အိပ္မေပ်ာ္တာ၊ Potassium (ပိုတက္ဆီယမ္) မ်ားတာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ မေပးသင့္ဘူး။

• Calcium Channel Blockers (ကယ္လ္စီယမ္-ခ်င္နယ္လ္ ဘေလာ့ကာ) ေဆး ဒီေဆးမ်ိဳးကေန ႏွလံုးနဲ႔ ေသြးေၾကာ (ဆဲလ္) ေတြထဲကို (ကယ္လ္စီယမ္) ဓါတ္ဆား ဝင္တာကိုေႏွးေစမယ္။ (ကယ္လ္စီယမ္) ဓါတ္က ႏွလံုကိုပိုညွစ္ေစျပီး ေသြးေၾကာကို က်ယ္ေစတယ္။ Dizziness ေခါင္းမူးတာ၊ Palpitations ရင္တုန္တာ၊ Swelling of the ankles ေျခေထာက္ေရာင္တာ၊ Constipation ဝမ္းခ်ဳပ္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အစာနဲ႔ ေသာက္ရတယ္။ အရက္၊ စပ်စ္ေဖ်ာ္ရည္ေတြနဲ႔ တြဲမေသာက္သင့္ဘူး။

• Other Medications တျခားေဆးေတြ
Vasodilators, Alpha blockers, Central agonists အမ်ိဳးအစားေဆးေတြကိုလဲ သံုးတယ္။ Dizziness ေခါင္းမူးတာ၊ Fast heart beat or heart palpitations ရင္ခုန္-ရင္တုန္တာ၊ Headaches ေခါင္းကိုက္တာ၊ Diarrhea ဝမ္းေလွ်ာတာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။

• Complementary Therapies အေထာက္အကူျပဳကုသနည္းေတြ
Meditation တရားထိုင္တာ၊ Yoga ေယာဂလုပ္တာ၊ Deep breathing အသက္ျပင္းျပင္ရွဴတာေတြက ေသြးတိုးက်ဘို႔ အေထာက္အကူရေစႏိုင္တယ္။ Herbal therapies တိုင္းရင္းေဆးတခ်ိဳ႕က ေသြးတိုးကိုပိုတိုးေစတယ္။

• Living With High Blood Pressure ေသြးတိုးနဲ႔ ဘယ္လိုစခန္းသြားမလဲ
ေသြးတိုးကို ေပ်ာက္သြာေအာင္ ဆရာဝန္ေတြ မစြမ္းေသးပါ။ တသက္တာေသြးတိုးကို ထိန္းေနတတ္ေအာင္ လုပ္ေနႏိုင္ရင္ အသက္တမ္းေစ့ ေနႏိုင္ပါမယ္။ လူဆိုတာ ရသာ ၆ ပါးကို အာရံုထားၾကတယ္။ ေရွာင္ရမွာက ငန္တာက တပါးတည္းပါ။ က်န္ ၅ ပါး အားကိုးရတာ မနည္းပါ။

• Hypertension (1) ေသြးတိုးေရာဂါ (၁) http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2008/10/high-blood-pressure.html
• Side Effects of High Blood Pressure Medications http://www.webmd.com/hypertension-high-blood-pressure/guide/side-effects-high-blood-pressure-medications?ecd=wnl_hyp