Gout (1) ေဂါက္-ေရာဂါ (၁)

21 Sep 10, 03:27
ေလးဘက္နာနဲ႔ အဆစ္နာအေႀကာင္းေတြကို ရွာေတြ႔ေပမဲ့ ေဂါက္အေႀကာင္းသပ္သပ္ေရးထားတာ မေတြ႔မိလို႔ သိခ်င္ပါတယ္။

“ေဂါက္” ဆိုတာအဆစ္မွာနာ-ေရာင္-နီ-ပူဆုိတာ ျဖစ္လိုက္၊ ေပ်ာက္လိုက္ေနတဲ့ နာတာရွည္ ေရာဂါတခုပါ။ ေျခမမွာအမ်ားဆံုး (တဝက္ေလာက္) ျဖစ္တတ္တယ္။ ဒူး၊ ဖေနာင့္၊ လက္ေကာက္ဝတ္၊ လက္ေခ်ာင္းေတြမွာလဲ ျဖစ္တာဘဲ။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမ်ာလူဦးေရရဲ႕ ၁-၂% ေလာက္ျဖစ္ေနၾကတယ္။ ျဖစ္တဲ့သူလဲတိုးလာေနေသးတယ္။

ေဂါက္ေရာဂါကို “ရွင္ဘုရင္ေရာဂါ” လို႔လဲေျပာစမွတ္ ရွိတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အဂၤလန္ဘုရင္ လူဝၾကီး Henry VIII ဟင္နရီ၊ Charlemagne ရွာလ္မိန္း၊ ရိုမန္-အင္ပါယာ Charles V ပဥၥေျမာက္ ခ်ားလ္တို႔မွာ ျဖစ္ခဲ့လို႔ပါ။ ေနာက္ျပီး နာမည္ၾကီးေတြ ရွိပါေသးတယ္။ Leonardo da Vinci လီယိုနာဒို-ဒါဗင္ခ်ီ၊ Voltaire ေဗာ္လ္တဲယား၊ Sir Isaac Newton နယူတန္၊ Charles Darwin ခ်ားလ္စ္-ဒါဝင္၊ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁ဝဝ တန္ေငြစကၠဴေပၚက Benjamin Franklin ဘင္ဂ်မင္-ဖရင့္ကလင္ တို႔မွာလဲေဂါက္ေရာဂါ ရွိခဲ့ၾကတယ္။

အဆစ္နာတာအျပင္ အားယုတ္တာ၊ ဖ်ားတာနဲ႔ တြဲျဖစ္တတ္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္နာ၊ ဆီးေက်ာက္ေတြလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ႏွလံုး-ေသြးေၾကာေရာဂါ၊ ဝတာ၊ အဆီမ်ားတာေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ ေနတတ္တယ္။ ေဆးေတြထဲက Diuretics, Niacin, Aspirin, Cyclosporine, Ciclosporin, Tacrolimusေဆးေတြကေနလဲ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။

မ်ိဳးရိုးကေန ၆ဝ% မွာသက္ေရာက္ ေစတယ္။ ထိခိုက္မိတာေၾကာင့္ ျပန္ျဖစ္တတ္တယ္။ စားတဲ့ အစားအေသာက္ကလဲ ၁၂% ျဖစ္ေစဘို႔ အားေပးတယ္။ ေဂါက္ကို Rich Man's Disease “လူခ်မ္းသာ-ေရာဂါ” လို႔ပါ ေျပာတယ္။ ေရာဂါရေစႏိုင္တဲ့ အစားေတြဟာေစ်းၾကီးလို႔ပါ။ အသား၊ ပင္လယ္စာ၊ ငါး၊ နဲ႔ အသဲ၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ဦးေႏွာက္၊ ကလီစာေတြ ျဖစ္တယ္။ အရက္၊ Fructose အခ်ိဳရည္ေသာက္တာဒီေရာဂါအတြက္ မေကာင္းပါ။ ေကာ္ဖီ၊ ဗီတာမင္-စီ၊ ႏို႔ေသာက္တာနဲ႔ ကိုယ္ကာယသန္စြမ္းေနတာေတြကအျဖစ္နည္းေစပါတယ္။

Gout ေရာဂါရဲ႕ အေၾကာင္းတရားခံကေသြးထဲမွာ (ယူရစ္-အက္စစ္) ေတြ မ်ားေနလို႔ ျဖစ္ရတာပါ။ Uric acid ဆိုတာ အစားထဲမွာပါတဲ့ Purines ကေနျဖစ္တယ္။ Purine metabolism ခ်က္လုပ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ ပ်က္ယြင္းလို႔ ျဖစ္တာပါ။ အဲဒီကေနလာတဲ့ Crystal အမံႈေတြကအဆစ္ေတြ၊ အရြတ္ေတြမွာလာစုပံုေနၾကတယ္။ ေသြးစစ္ရင္ Uric acid levels ျမင့္ေနမယ္။ တဝက္ေလာက္မွာေတာ့ မမ်ားျပန္ဘူး။ ေယာက္်ားေတြမွာ 420 μmol/L (7.0 mg/dL) အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ 360 μmol/L (6.0 mg/dL) ဆိုရင္ မ်ားတယ္။ ေသြးျဖဴဥလဲမ်ားေနမယ္။ Septic arthritis ပိုးဝင္တဲ့ အဆစ္ေရာင္ေရာဂါ၊ Rhumatoid arthritis (ရူမတြိဳက္) ေတြနဲ႔ ခြဲျခားရမယ္။

ကုတဲ့အခါ ေဆးေသာက္တာနဲ႔ အစားေရြးစားတာ ၂ မ်ိဳးလုပ္ရတယ္။ (NSAIDs) ဆိုတဲ့ လူအမ်ားသံုးၾကတဲ့ အနာ-အကိုက္ ေပ်ာက္ေဆးကိုပဌမေဆးအေနနဲ႔ သံုးရတယ္။ ေဆးအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေပမဲ့ ဘယ္ေဆးကပိုေကာင္းတယ္လို႔ေတာ့ မေျပာႏိုင္ဘူး။ Indomethacin ကိုအမ်ားဆံုးသံုးျပီး၊ Ibuprofen ကိုလဲသံုးတယ္။ ေဆးေသာက္ျပီး၊ ၄ နာရီၾကာရင္ သက္သာလာမယ္။ ၁-၂ ပါတ္ၾကာေအာင္ ဆက္ေသာက္ပါ။ သတိထားဘို႔ကအစာလမ္းေလနာေသြးယိုမွာစိုးရသူ၊ ႏွလံုးမေကာင္းေတာ့ သူေတြကို မေပးသင့္ဘူး။ ေဆးေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုက်ိဳးစိုးရိမ္ရသူေတြကို Proton pump inhibitor ေလနာေဆးနဲ႔ တြဲေပးမယ္။

Colchicine ေဆးကိုလဲသံုးတယ္။ အစာလမ္းကိုထိခိုက္တတ္လို႔ သတိထားရမယ္။ Atorvastatin တို႔ Erythromycin တို႔နဲ႔ တြဲမေပးသင့္ဘူး။ Steroids (စတီရြိဳက္) ေဆးကိုစားေဆးသာမကထိုးေဆးအေနနဲ႔လဲသံုးတယ္။ ေနာက္ျပီး Allopurinol နဲ႔ Probenicid, Febuxostat ေဆးေတြကို ေရရွည္အတြက္နဲ႔ ျဖစ္မလာေအာင္ ကာကြယ္ဘို႔ အတြက္ သံုးရတယ္။ ရုတ္တရက္ ေရာဂါထတာသက္သာျပီး၊ ၁-၂ ပါတ္ေနမွ ေပးတယ္။ NSAID or Colchicine နဲ႔တြဲျပီး ၃-၆ လ ၾကာေပးရတယ္။ Allopurinol ေဆးက Uric acid ထုတ္တာကိုတားေပးတယ္။ ေရရွည္ သံုးႏိုင္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္ သိပ္ မေကာင္းသူေတြကိုလဲ ေပးႏိုင္တယ္။ Probenecidထက္ ပိုေကာင္းတယ္။ Febuxostat ကိုအစားထိုးသံုးလာေနျပီ။ Pegloticase (Krystexxa) ေဆးကို ၂ဝ၁ဝ ၾကမွ စသံုးလာတယ္။ တျခားသံုးေနၾကေဆးေတြနဲ႔ မတည့္သူ၊ ေဆးမွန္မွန္ မကုသူေတြကိုေပးတယ္။ ေသြးျပန္ေၾကာထဲ ၂ ပါတ္တခါ ထိုးရတာပါ။

နာတာရွည္သမားေတြမွာ ျဖစ္တဲ့အဆစ္က Joint deformity ပံုသဏၭာန္ ေျပာင္းသြားတာမ်ိဳး ျဖစ္လာတယ္။ ၅ ႏွစ္ ေနာက္ပိုင္း Tophi ဆိုတဲ့ မနာတဲ့ အဖုမ်ိဳးနားရြက္၊ ဖေနာင့္ စတဲ့ေနရာေတြမွာ ျဖစ္လာတယ္။ ေက်ာက္ကပ္မွာ ေက်ာက္တည္ကဆီးအက္စစ္ဓါတ္ မ်ားသူမွာပိုျဖစ္တယ္။ ေဂါက္ရွိသူေတြမွာလည္ပင္ၾကီး-ေဟာ္မုန္းနဲေနတာလဲ ေတြ႔ရတယ္။

Arthrocentesis ေရာင္ေနတဲ့ အဆစ္ထဲကအရည္ကိုစုပ္ယူျပီးစမ္းသပ္တာကအေသျခာဆံုးပါ။ Uric acid crystals ဒါမွမဟုတ္ ပိုးဝင္ေနတာကို သိရမယ္။ X-ray ဓါတ္မွန္ရိုက္ရင္ Tophi-crystal deposits နဲ႔ အရိုးပ်က္စီးမႈကိုသိရမယ္။

ေဂါက္ေရာဂါ သမိုင္းမွာဂရိ-ေဆးပညာဖခင္ၾကီး Hippocrates ကေနေသြးမဆံုးမီအမ်ိဳးသမီးေတြ နဲ႔ Eunuch သင္းကြပ္ ထားသူေတြမွာဒီေရာဂါ မျဖစ္ဘူးလို႔ ဘီစီ ၄ဝဝ ေလာက္ကေရးမွတ္ခဲ့တယ္။ (မကြပ္ျခင္နဲ႔ေနာ္။) “ေဂါက္ရွိတယ္ ဆိုတာဂုဏ္ယူစရာ” Gout - A badge of Honor and proud station in life လို႔ ေျပာစမွတ္ ရွိလာခဲ့တယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ခရစ္ မတိုင္ခင္ ႏွစ္ ၉ဝဝ က ေဂ်ရုဆလင္ ဘုရင္ Asa (အာဆား) ဟာေဂါက္နဲ႔ နတ္ရြာစံတာမို႔ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္လာမသိ၊ ဗမာေတြကေသတာကို “ေဂါက္တယ္” လို႔ ဘန္းစကားအျဖစ္ ေျပာၾကတာထင္တယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၂၂-၉-၂ဝ၁ဝ